Bez wątpienia większość współczesnych badań nad nacjonalizmem czerpie dorobek z europejskiej refleksji nad tym zjawiskiem, co widać wyraźnie w częstym przekładaniu pojęć opartych o doświadczenia europejskie (i amerykańskie) na praktyki nacjonalistyczne mające miejsce w innych warunkach społecznych, politycznych i kulturowych. Tak obciążona teoretycznie optyka powoduje, iż nowoczesne działania polityczne określa się jako takie, które powinny być świeckie w swoim charakterze a państwa jako instytucje, które powinny dążyć do odseparowania religii od odpowiednio zdefiniowanej sfery publicznej. Ma to swoje przełożenie na pojęcie „narodu”, które zgodnie z powyższym dyskursem powinno być „świeckie z natury”.

Celem konferencji będzie próba zrewidowania tegoż dyskursu. Jednym z podstawowych zagadnień będzie rozwiązanie problemu stosowania podstawowych pojęć  jakimi się posługujemy w analizie poza-europejskich praktyk nacjonalistycznych. Otóż, jak zauważył Talal Asad, już samo pojęcie religii, wypracowane przez europejskich przedstawicieli nauk antropologicznych, jest wynikiem historycznych, społecznych i politycznych procesów, będących efektem rewolucji oświeceniowej. Należy więc zadać pytanie czy skoro odseparowanie religii od władzy, nauki, itp. jest historycznie, kulturowo i politycznie motywowane, czy należy to samo kryterium stosować w analizie nacjonalizmu poza Europą?

Badanie nacjonalizmu często zbiega się z rozważaniem na temat demokracji i jej roli w tworzeniu i podtrzymywaniu tożsamości narodowej. Wbrew dość powszechnym opiniom zachodnio-europejski nacjonalizm nie opierał się na liberalnych działaniach zarówno państw jak i samych społeczności. Anthony W. Marx argumentuje, że sam proces w przypadku Europy Zachodniej (dokładniej Anglii, Francji i Hiszpanii) rozwijał się w czasie napięć i wojen religijnych, przez które zarówno władcy państw jak i poszczególne grupy społeczne dążyły do „homogenizacji” społecznej. Dopiero po stworzeniu pewnych podstaw społecznych i politycznych proces liberalizacji politycznej przyspieszył proces „unaradawiania” w Europie Zachodniej.  Powstaje zatem pytanie – czy demokracja w obecnych czasach może stanowić uniwersalne kryterium „dojrzałości” narodowej? Nasuwają się więc i dalsze pytania: czy demokracja powinna mieć z założenia świecki charakter, a nawet czy demokracja jest konieczna do partycypacji w świadomych procesach tworzenia narodu?

Proponujemy więc skupienie się na relacjach pomiędzy religią, demokracją i nacjonalizmem w kontekście poza-europejskich doświadczeń nacjonalistycznych; w jaki sposób praktyka nacjonalistyczna w obrębie powyższych zjawisk społeczno-politycznych jest realizowana w regionach Azji i Afryki Północnej. Interesuje nas także wyżej zakreślona problematyka w perspektywie porównawczej, wykraczającej poza zdefiniowany region.

Data Konferencji: 17-18.05.2012
Dane kontaktowe organizatorów: http://closertoasia.pl/archives/791
konferencja@closertoasia.pl